หลักสูตรอบรมทักษะความรอบรู้ด้านข้อมูล

การมีส่วนร่วมในการเคลื่อนไหวอย่างเปิดเผยจำเป็นต้องมีทักษะความรอบรู้ด้านข้อมูล อย่างที่ทราบกันว่าภูมิภาคลุ่มน้ำโขงยังมีกลุ่มประชากรรที่มีทักษะความรอบรู้ด้านข้อมูลต่ำ และมีโอกาสในการสร้างทักษะที่จำเป็นเหล่านี้ไม่เท่ากัน

การฝึกอบรมทักษะความรอบรู้ข้อมูลได้รับการพัฒนาโดย Open Development Thailand สำหรับภาคส่วนเฉพาะในลุ่มน้ำโขง เพื่อให้มีส่วนร่วมในการรวบรวมและเผยแพร่ข้อมูลอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

หลักสูตรนี้​เป็นการอบรมทั้งสิ้น 15 วัน (แบ่งเป็นการอบรม 5 วันต่อเนื่อง เป็นเวลาสามเดือน) ซึ่งเน้นการใช้ข้อมูลเพื่อบอกเล่าเรื่องราว ค้นหาแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ และจัดการข้อมูลให้เป็นระบบ เพื่อวิเคราะห์และสื่อสารข้อมูลเชิงลึกจากข้อมูลได้ ซึ่งเน้นกิจกรรมลงมือปฏิบัติโดยใช้ตัวอย่างชุดข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อสำรวจอุปสรรคต่อการปรับปรุงสวัสดิการความเป็นอยู่และการยอมรับในสังคม​

กลุ่มเป้าหมายของเรา ได้แก่ กลุ่มชนเผ่าพื้นเมือง​ และกลุ่มสตรีและเยาวชนในประเทศไทย

 

Exercise hours during the data literacy training in Chiang Mai. Photo by Open Development Thailand. Licensed CC-BY-SA 4.0

ชั่วโมงปฎิบัติในหลักสูตรทักษะความรอบรู้ด้านข้อมูล จ.เชียงใหม่. รูปภาพโดย Open Development Thailand. CC BY-SA 4.0

หลักสูตรอบรมความรอบรู้ด้านข้อมูลนี้ได้รับการแปลและปรับเนื้อหาให้เข้ากับปริบทของประเทศไทย EWMI-ODI และผู้จัดทำเนื้อหาหลักสูตรขอขอบคุณหลักสูตรต้นฉบับ World Bank’s Data Literacy Program ที่อนุญาตให้ใช้หลักสูตร และผู้ที่เกี่ยวข้องต่าง ๆ ที่ให้คำปรึกษาเพื่อการพัฒนาหลักสูตรนี้สำหรับประเทศไทย

โมดูลที่ 1: นำเสนอเรื่องเล่าจากหลักฐาน 

ส่วนแรกนี้จะมาทำความรู้จักกับ “ข้อมูล (Data)” และวิธีการใช้งานข้อมูลเพื่อสร้างเรื่องเล่าเกี่ยวกับป่าไม้ นอกจากนี้จะอธิบายว่าข้อมูลเปิดคืออะไร และมีผลกระทบต่อนโยบายในระดับชาติได้อย่างไร ผู้เข้าอบรมจะได้เห็นตัวอย่างข้อมูลและหลักฐานจากภาคส่วนต่าง ๆ ที่นำมาใช้สร้างเรื่องเล่า​ ผ่านการวิเคราะห์และวิจัยเกิดเป็นกรณีศึกษาจำนวนมาก
>> วิธีการใช้ข้อมูลเพื่อเรื่องเล่าที่สาธารณะสนใจ
>> ข้อมูล คือ อะไร?
>> ใช้ข้อมูลเล่าเรื่องให้ได้ผล
>> เล่าเรื่องด้วยข้อมูลเฉพาะภาคส่วน
>> อธิปไตยด้านข้อมูลชนเผ่าพื้นเมือง

โมดูลที่ 2: ค้นหา รวบรวมข้อมูล และจัดทำรูปแบบข้อมูลที่​เหมาะสม 

ส่วนที่สองนี้จะนำเสนอความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับรูปแบบข้อมูล ทักษะในการค้นหาข้อมูลออนไลน์ เครื่องมือตัวอย่างที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูล และแนวคิดในการแปลงข้อมูลเป็นเรื่องเล่า หลักสูตรจะเริ่มจากการทบทวนรูปแบบข้อมูลต่าง ๆ นำเสนอเทคนิคที่ใช้ในการค้นหาข้อมูล แปลงและประมวลผลข้อมูลที่อยู่ในรูปแบบที่แตกต่างกัน และเสนอแนะวิธีพัฒนาสมมติฐานและคำถามสำหรับการเล่าเรื่องด้วยข้อมูล เราสามารถแนะนำเครื่องมือโอเพนซอร์สที่สนับสนุนการรวบรวมข้อมูลให้คุณได้ในกรณีที่คุณต้องการ เช่น Mapeo – Mobile เป็นต้น 
>> รูปแบบข้อมูลที่พบบ่อย
>> ค้นหาข้อมูลออนไลน์
>> เครื่องมือเก็บข้อมูล: Mapeo
>> เก็บข้อมูลด้วย KoBoCollect
>> แนะนำ Thai OCR
>> เทคนิคใช้เว็บข้อมูลเปิด (ODM/ODT) 
>> แหล่งข้อมูลทางเลือก

โมดูลที่ 3: เข้าใจข้อมูล 

ส่วนที่สามนี้ จะแนะนำแนวคิดพื้นฐานของการจัดระเบียบและจัดการข้อมูลให้สะอาดเหมาะแก่การนำไปใช้งาน และเรียนรู้การตั้งคำถามที่จะช่วยให้คุณประเมินแหล่งที่มาของข้อมูลได้ นอกจากนี้ เนื้อหายังจะครอบคลุมการคำนวณพื้นฐานและหลักเบื้องต้นเกี่ยวกับสถิติ ทั้งนี้ เรื่องจริยธรรมและข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นได้จากการทำงานกับข้อมูลจะมีการกล่าวถึงด้วย
>> จัดระเบียบข้อมูล
>> ทบทวนสูตรคณิตศาสตร์อย่างง่าย
>> แนวทางลดความซับซ้อนของข้อมูลเชิงลึก
>> เรียนรู้การใช้งาน Google Sheets 
>> สถิติที่ควรรู้ 

โมดูลที่ 4: การสร้างภาพจากข้อมูล 

หลักสูตรหัวข้อนี้จะแนะนำพื้นฐานการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพด้วยการสื่อสารข้อมูลด้วยภาพ ผ่านตัวอย่างเรื่องเล่าที่สื่อสารข้อมูลด้วยเทคนิคการนำเสนอที่น่าสนใจและเครื่องมือที่ถ่ายทอดความรู้และข้อมูลสถิติ ​ผู้เข้าร่วมจะได้รับการฝึกฝนในการใช้ซอฟต์แวร์การสร้างภาพข้อมูล อาทิเช่น Datawrapper Flourish และ Google Data Studio หรือ Tableau
>> เลือกประเภทกราฟให้เหมาะกับงาน
>> ทฤษฎีสีและการออกแบบ
>> แนะนำการใช้งาน Datawrapper
>> สร้างแผนที่ด้วย Datawrapper
>> แนะนำการใช้งาน Flourish
>> อินโฟกราฟิก
>> แนะนำการใช้งาน Piktochart
>> หลักการออกแบบ Dashboard
>> Google Data Studio พื้นฐานและการสร้างแผนที่
>> แนะนำการใช้งาน Tableau

โมดูลที่ 5: คิดอย่างผู้สื่อข่าวที่ใช้ข้อมูล

หลังจากได้พัฒนาทักษะการใช้ข้อมูลจากเนื้อหา​ก่อนหน้านี้แล้ว ผู้เข้าอบรมจะได้ลงมือปฏิบัติกับชุดข้อมูลที่เกี่ยวข้องตามกลุ่ม​​ เพื่อสร้างเรื่องเล่าโดยใช้ชุดข้อมูลเหล่านั้น ผู้เชี่ยวชาญในกระบวนการนี้จะให้คำแนะนำผ่านกระบวนการคิดอย่างผู้สื่อข่าวและวิเคราะห์ชุดข้อมูลเพื่อประกอบเรื่องเล่า
>> ประเมินผลการตีความข้อมูล 
>> พื้นฐานการออกแบบที่คำนึงถึงผู้ใช้เป็นหลัก
>> กลเม็ดสำหรับ Data Visualization
>> เครื่องมือของผู้สื่อข่าว
Juxtapose, RAW, TimelineJS, StorylineJS, Onodo

โมดูลที่ 6: ความปลอดภัยและสิทธิข้อมูลดิจิทัล 

การทำงานกับข้อมูลในยุคดิจิทัลสร้างความกังวลเกี่ยวกับความเป็นส่วนตัวและสิทธิ์ความเป็นเจ้าของข้อมูล เนื้อหาส่วนนี้จะแนะนำวิธีปฏิบัติด้านความปลอดภัยออนไลน์เมื่อใช้เทคโนโลยี รวมถึง สมาร์ทโฟน คอมพิวเตอร์ ชุดข้อมูล และอินเทอร์เน็ตในชีวิตประจำวัน ผู้เข้าอบรมจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับแบบจำลองภัยคุกคาม การประเมินความเสี่ยง และวิธีการตรวจสอบความปลอดภัยของข้อมูล
>> ความปลอดภัยดิจิทัลและความเป็นส่วนตัว
>> จริยธรรมข้อมูล

เรื่องเล่าที่เกี่ยวข้อง:

ความรอบรู้ด้านข้อมูล (Data Literacy) เป็นทักษะในการอ่าน ทำความเข้าใจข้อมูล ทำงานกับข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล และใช้ข้อมูลเป็นหลักฐานสนับสนุน ในสังคมดิจิทัลปัจจุบัน ความรอบรู้ด้านข้อมูลเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับหน่วยงานและบุคคลที่ต้องรู้เ่ท่าทันและมีทักษะใช้ข้อมูลให้เป็น โดยใช้ทักษะการวิเคราะห์เชิงปริมาณ (เช่น ทางคณิตศาสตร์และสถิติ) ในการอ่านและเข้าใจข้อมูล ดังนั้น ด้วยทักษะความรอบรู้ด้านข้อมูลจะสามารถนำเสนอเรื่องราวที่อิงหลักฐานเชิงลึกได้มากขึ้น


การอนุญาต:

เอกสารการฝึกอบรมหลักสูตร Data Literacy ของ Open Development Initiative พัฒนาจากคู่มือการอบรม Introduction to the Data Literacy โดย Eva Constantaras ภายใต้ Sudan Evidence-Base Program (EBP) ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างกระทรวงการวางแผนเศรษฐกิจและการคลัง กรมการพัฒนาระหว่างประเทศ (DFID) ของสหราชอาณาจักร​ และธนาคารโลก โดยมีการถ่ายทอดเป็นภาษาท้องถิ่นในกลุ่มประเทศลุ่มน้ำโขง​ ดังนี้ หลักสูตรอบรมภาษาเมียนมาร์จัดทำโดย Yan Naung Oak และองค์กร Phandeeyar ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก Foreign, Commonwealth & Development Office (FCDO) ของสหราชอาณาจักร สำนักงานความช่วยเหลือเพื่อการพัฒนาแห่งออสเตรเลีย กระทรวงการต่างประเทศแห่งเดนมาร์ก และกระทรวงการต่างประเทศแห่งฟินแลนด์ หลักสูตรอบรมภาษากัมพูชาจัดทำโดย Yan Oak และ Open Development Cambodia โดยได้รับการสนับสนุนจากโครงการเสริมสร้างภาคประชาสังคมกัมพูชาของ USAID ในส่วนของเนื้อหาหลักสูตรสำหรับเวอร์ชันนี้ได้ปรับปรุงเพื่อให้สอดคล้องกับบริบทและเพิ่มเติมเนื้อหาตามความต้องการที่แตกต่างไป โดยรวมประเด็นอำนาจอธิปไตยของข้อมูลพื้นเมืองและการเก็บข้อมูลด้วยแอปพลิเคชัน เช่น MAPEO ที่สนับสนุนการจัดทำโดย Digital Democracy หลักสูตรภาษาไทยนี้พัฒนาโดยเสาวลักษณ์ จริงจังวิสุทธิ์ และ Open Development Mekong ภายใต้โครงการ Voices for Mekong Forests และผู้บริจาคอื่น ๆ เอกสารการนำเสนอนี้ได้รับอนุญาตภายใต้ใบอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International

คุณมีอิสระที่จะ:

  • แบ่งปัน – ทำสำเนาและเผยแพร่เอกสารไม่ว่าจะเป็นช่องทางหรือรูปแบบใด ๆ
  • ดัดแปลง – ผสมผสานเนื้อหา ปรับเปลี่ยน​ และต่อยอดจากเอกสารนำเสนอนี้
  • แสดงที่มา – คุณต้องให้เครดิตที่เหมาะสม ระบุลิงก์ไปยังใบอนุญาต และระบุว่ามีการเปลี่ยนแปลงใด คุณอาจดำเนินการในลักษณะที่สมเหตุสมผล แต่ไม่ใช่ด้วยวิธีที่ชี้นำว่าผู้อนุญาตรับรองคุณหรือการใช้งานของคุณ
  • ไม่ใช่เชิงพาณิชย์ – คุณไม่สามารถใช้เอกสารนำเสนอนี้เพื่อวัตถุประสงค์เชิงพาณิชย์
  • แชร์เหมือนกัน – หากคุณดัดแปลง ปรับเปลี่ยน หรือต่อยอดจากเนื้อหาเดิม คุณต้องเผยแพร่ผลงานของคุณภายใต้ใบอนุญาตเดียวกับต้นฉบับ
  • ไม่มีข้อจำกัดเพิ่มเติม – คุณไม่สามารถใช้เงื่อนไขทางกฎหมายหรือมาตรการทางเทคโนโลยีเพื่อจำกัดผู้อื่นจากข้อกำหนดที่ระบุไว้ในใบอนุญาต​

ตัวอย่างการระบุแหล่งที่มา:

เอกสารนี้ดัดแปลงมาจากคู่มือการอบรม Introduction to Data Literacy ของธนาคารโลก โดย Eva Constantaras และปรับปรุงโดย Yan Oak, Open Development Cambodia และ Open Development Initiative ซึ่งได้รับอนุญาตภายใต้ Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International

Contact us

Contact us

Do you have questions on the content published by Open Development Thailand? We will gladly help you.

Have you found a technical problem or issue on the Open Development Thailand website?

Tell us how we're doing.

Do you have resources that could help expand the Open Development Thailand website? We will review any map data, laws, articles, and documents that we do not yet have and see if we can implement them into our site. Please make sure the resources are in the public domain or fall under a Creative Commons license.

File was deleted
ERROR!

Disclaimer: Open Development Thailand will thoroughly review all submitted resources for integrity and relevancy before the resources are hosted. All hosted resources will be in the public domain, or licensed under Creative Commons. We thank you for your support.

UpbVA
* The idea box couldn't be blank! Something's gone wrong, Please Resubmit the form! Please add the code correctly​ first.

Thank you for taking the time to get in contact!